Familiale vennootschap met residentieel vastgoed? Strengere fiscale gunstregeling voor de schenking en vererving van familiebedrijven op komst

In een voorontwerp van decreet dat gisteren op de website van de Vlaamse regering werd gepubliceerd, worden concrete wijzigingen voorgesteld met betrekking tot het fiscaal gunstregime voor de schenking en vererving van familiale vennootschappen en ondernemingen. Hierbij ligt de focus op het weren van residentieel vastgoed van de gunstmaatregel. De voorgestelde wijzigingen zouden reeds op 1 januari 2026 in werking treden en van toepassing zijn op alle authentieke schenkingsakten die worden verleden vanaf die datum.

De voorgestelde wijzigingen moeten nog worden goedgekeurd door het parlement.

1. Familiale vennootschappen

Voor familiale vennootschappen bestaat de voornaamste wijziging erin dat de waarde van onroerende goederen die tot bewoning worden aangewend of zijn bestemd, met inbegrip van bouwgronden, die rechtstreeks wordt aangehouden door een familiale vennootschap, of onrechtstreeks via participaties van minstens 10% in een dochtervennootschap, voortaan uitdrukkelijk worden uitgesloten van de gunstmaatregel. Op die manier beoogt de decreetgever een onderscheid in behandeling tussen familiale vennootschappen en familiale ondernemingen weg te werken. Om de belastbare basis te bepalen zal de belastingplichtige een verslag van een bedrijfsrevisor of gecertificeerde accountant moeten voorleggen waaruit blijkt in welke mate de waarde van het residentiële vastgoed wordt gereflecteerd in de totale waardering van de familiale vennootschap.

Reeds vele jaren bestaat de mogelijkheid om, voorafgaand aan een voorgenomen schenking, een attest bij de Vlaamse belastingdienst aan te vragen dat vermeldt of op het moment van het verzoek aan de voorwaarden van het gunstregime is voldaan. In het voorontwerp van decreet wordt dit voorafgaand attest uitgebreid met de mogelijkheid om een bevestiging te verkrijgen over de waardering van de aandelen in het door de bedrijfsrevisor of accountant opgestelde verslag. De geldigheid van het voorafgaande attest over de waardering in de schenkbelasting is beperkt tot 60 dagen. Ook in de erfbelasting wordt het mogelijk gemaakt om een bevestiging van deze waardering te verkrijgen. Het verleende attest zal bindend zijn voor VLABEL voor de berekening van de erfbelasting.

Door residentieel vastgoed rechtstreeks uit te sluiten van het gunstregime, oordeelt de decreetgever dat het begrip ‘reële economische activiteit’ uit de regelgeving kan worden geschrapt, alsook de beoordeling via parameters van het vermoeden van afwezigheid van een reële economische activiteit. Het doel van voormeld vermoeden zou erin hebben bestaan om niet-bedrijfsgerelateerd vermogen uit te sluiten van het gunstregime, maar dat bleek onvoldoende succesvol, zeker na het befaamde Beenhouwerij-arrest van het Grondwettelijk Hof. Volgens de decreetgever zal de rechtstreekse uitsluiting van residentieel vastgoed “oneigenlijk gebruik” van de gunstmaatregel voortaan verhinderen.

Tot slot verankert het voorontwerp van decreet ook recente cassatierechtspraak over de omvang van de naheffing bij niet-naleving van de continuïteitsvoorwaarden voor familiale vennootschappen. Er zal schenk- of erfbelasting verschuldigd zijn op het bedrag waarmee het kapitaal werd verminderd, in de verhouding waarin de (met het gunstregime) overgedragen aandelen tot het totale aantal aandelen in de vennootschap staan.

2. Familiale ondernemingen

Voor familiale ondernemingen voorziet het voorontwerp van decreet twee belangrijke wijzigingen dan wel verduidelijkingen.

De huidige kwalificatie- en continuïteitsvoorwaarden voor familiale ondernemingen bepalen dat de belastingplichtige van de gunstmaatregel kan genieten voor de overdracht van beroepsmatig aangewende activa binnen de familiale onderneming. Vandaag geldt dat onroerende goederen die hoofdzakelijk voor bewoning worden aangewend of bestemd, worden uitgesloten van het fiscale gunstregime voor de overdracht van familiale ondernemingen. Het voorontwerp schrapt de vermelding van het woord “hoofdzakelijk”. Hoewel het volgens de Memorie van Toelichting slechts om een verduidelijking gaat, heeft deze aanpassing tot gevolg dat, bij familiale ondernemingen, overdrachten van onroerende goederen die voor bewoning bestemd of gebruikt worden, steeds belast zullen worden aan de normale tarieven binnen de erf- en schenkbelasting, ongeacht of dit de hoofdzakelijke bestemming of aanwending is van voormelde onroerende goederen.

Daarnaast voorziet het voorontwerp ook dat bouwgronden worden uitgesloten van het fiscale gunstregime. Het zou opnieuw om een loutere verduidelijking van de huidige regel gaan, maar dit blijkt als zodanig niet uitdrukkelijk uit de huidige decretale tekst. Deze toevoeging is onder meer relevant voor landbouwondernemingen die vaak het voorwerp zijn van een verzoek tot toepassing van het fiscale gunstregime voor familiale ondernemingen.

Zoals gezegd, moet dit voorontwerp van decreet nog goedgekeurd worden door het Vlaams parlement. Voorlopig wordt in ieder geval vooropgesteld dat de wijzigingen in werking treden op 1 januari 2026. Voor wat betreft schenkingsakten die worden verleden tussen 1 januari 2026 en 31 maart 2026 voorziet het voorontwerp een overgangsregeling voor het overmaken van het vereiste waarderingsverslag aan VLABEL. De belastingplichtige beschikt hiervoor in de regel over een termijn van 7 dagen vanaf de werkdag die volgt op de datum van registratie van de authentieke schenkingsakte, maar voor schenkingsakten die in de voormelde periode worden verleden, wordt deze termijn verlengd met 60 dagen.

Onder meer gelet op de gemiddelde doorlooptijd voor het verkrijgen van een test-attest in de schenkbelasting, is het raadzaam om zo snel mogelijk actie te ondernemen indien u als eigenaar van een familiale vennootschap of onderneming met residentieel vastgoed en/of bouwgronden nog wil kunnen genieten van de bestaande soepelere regels. Uiteraard kunnen wij u hierin bijstaan, aarzel dan ook zeker niet om ons te contacteren.